Επιμέλεια
Επιστημονική ομάδα TAXHEAVEN
Περιεχόμενα
Ι. Εισαγωγή
ΙΙ. Προγενέστερη θέση της Α.Α.Δ.Ε.
ΙΙΙ. Τα νέα δεδομένα
IV. Παραδείγματα
IV. Παραδείγματα
V. Επίλογος
Ι. Εισαγωγή
Τα τελευταία δύο χρόνια χύθηκε αρκετό μελάνι αναφορικά με το ζήτημα της έκπτωσης των ασφαλιστικών εισφορών από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων και των ελεύθερων επαγγελματιών, ενώ σπαταλήθηκαν ατελείωτες εργατοώρες για μελέτη, ανάλυση των περιπτώσεων, για διευκρινίσεις, κ.λπ. Τα προβλήματα, η σύγχυση, οι απορίες και οι δικαιολογημένοι προβληματισμοί όλων των φοροτεχνικών γιγαντώθηκαν εκτός των άλλων και λόγω της χαρακτηριστικής καθυστέρησης ολοκλήρωσης της διαδικασίας εκκαθάρισης των ασφαλιστικών εισφορών από τη Διοίκηση του Ε.Φ.Κ.Α[1].
Λίγες ημέρες πριν το τέλος του έτους, η Α.Α.Δ.Ε μέσω μιας νέας εγκυκλίου (σ.σ. βλ. ΠΟΛ.1219/2018), επανέρχεται αφενός μεν, για να συμπληρώσει τις οδηγίες που είχαν δοθεί με την παλαιότερη εγκύκλιο ΠΟΛ.1113/2.6.2015, αφετέρου δε, ουσιαστικά για να αλλάξει θέση σε ό,τι αφορά στο χρόνο έκπτωσης των ασφαλιστικών εισφορών για τους μη μισθωτούς, λαμβάνοντας υπόψη και τα νέα δεδομένα που δημιουργήθηκαν λόγω του Ε.Φ.Κ.Α. και της εκκαθάρισης των ασφαλιστικών εισφορών.
ΙΙ. Προγενέστερη θέση της Α.Α.Δ.Ε.
Ας θυμηθούμε στο σημείο αυτό ποια ήταν η θέση της Α.Α.Δ.Ε. αναφορικά με την έκπτωση των ασφαλιστικών εισφορών, σύμφωνα με όσα είχε δεχθεί με την εγκύκλιο ΠΟΛ.1113/2015:
«[…] γ) Οι μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές. Συνεπώς, οι ασφαλιστικές εισφορές που έχουν καταβληθεί εμπρόθεσμα (εντός της νόμιμης προθεσμίας καταβολής τους ή τυχόν παράτασής της), ακόμη και σε επόμενο φορολογικό έτος, εκπίπτουν από τα έσοδα του φορολογικού έτους το οποίο αφορούν […]».
Συνεπώς, για φορολογικό έτος 2018 με βάση την εγκύκλιο ΠΟΛ.1113/2015 θα έπρεπε να εκπέσουν από τα ακαθάριστα έσοδα:
■ Οι εισφορές που αφορούν στο φορολογικό έτος 2018 και καταβάλλονται εμπρόθεσμα είτε στο 2018 ή στο 2019 (εντός της νόμιμης προθεσμίας καταβολής ή της τυχόν παράτασης)
και
■ Οι εισφορές που αφορούν στο φορολογικό έτος 2018 ή σε άλλα προηγούμενα έτη (π.χ. 2015 ή 2016 ή 2017 ή ακόμα και του έτους 2018) και που έχουν καταβληθεί εκπρόθεσμα μέσα στο φορολογικό έτος 2018.
ΙΙΙ. Τα νέα δεδομένα
Η νέα θέση της διοίκησης της Α.Α.Δ.Ε. με βάση την εγκύκλιο ΠΟΛ.1219/2018 διαφοροποιείται σε σχέση με την προγενέστερη εγκύκλιο και πλέον δεν εξετάζεται —ως προς τον χρόνο της έκπτωσής τους από τα ακαθάριστα έσοδα— αν η πληρωμή των ασφαλιστικών εισφορών είναι εμπρόθεσμη ή εκπρόθεσμη (από πλευράς ασφαλιστικής νομοθεσίας).
Με τα νέα δεδομένα, οι ασφαλιστικές εισφορές μη μισθωτών εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα της επιχείρησης:
► Υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 22 του ν. 4172/2013 εφόσον καταβληθούν, δηλαδή κατά τον χρόνο που επιβαρύνουν ταμειακά την επιχείρηση. Οποιοδήποτε ποσό καταβάλλεται ταμειακά ως ασφαλιστική εισφορά από 1.1 μέχρι 31.12 του τρέχοντος φορολογικού έτους, εκτός από τα ποσά προσαυξήσεων, προστίμων, κλπ. που τυχόν καταβλήθηκαν στο έτος αυτό, εκπίπτει από τα ακαθάριστα έσοδα της επιχείρησης του έτους αυτού.
► Η καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών αφορά εισφορές τρέχοντος ή παλαιοτέρων ετών, περιλαμβανομένων και αυτών που έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση.
► Δεν εξετάζεται αν η πληρωμή των ως άνω ασφαλιστικών εισφορών είναι εμπρόθεσμη ή εκπρόθεσμη, με βάση τις προθεσμίες της ασφαλιστικής νομοθεσίας.
► Μπορεί να λάβει χώρα εξόφληση οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών μέσω παρακράτησης για λογαριασμό του Ε.Φ.Κ.Α από πάσης φύσεως καταβολές, πληρωμές, επιδοτήσεις, αποζημιώσεις, επιχορηγήσεις και δανειοδοτήσεις που καταβάλλονται από το Δημόσιο, τους φορείς του Δημοσίου, Ν.Π.Δ.Δ., Ν.Π.Ι.Δ. και Α.Ε του δημοσίου τομέα, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του ν.4254/2014. Στις περιπτώσεις αυτές η εξόφληση ασφαλιστικών εισφορών μέσω παρακράτησης, για λογαριασμό του ΕΦΚΑ, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του ν.4254/2014, εξισώνεται με την ταμειακή καταβολή, δηλαδή την άμεση καταβολή χρηματικών ποσών για την κάλυψη ασφαλιστικής δαπάνης. Επίσης, η παρακράτηση αυτή για εξόφληση ασφαλιστικών υποχρεώσεων δεν επηρεάζει την εν γένει φορολογική μεταχείριση των ποσών αυτών.
► Η ταμειακή καταβολή ασφαλιστικών εισφορών σε φορολογικό έτος μεταγενέστερο από το έτος που αφορούν, συνεπεία της εκκαθάρισης, επηρεάζει τα φορολογικά αποτελέσματα του έτους μέσα στο οποίο λαμβάνει χώρα η καταβολή. Τα ανωτέρω έχουν εφαρμογή και στις περιπτώσεις συμψηφισμού πιστωτικού υπόλοιπου με ασφαλιστικές εισφορές επόμενου έτους καθόσον ο συμψηφισμός αυτός εξομοιώνεται με καταβολή, κατά το μέρος που εξοφλεί ασφαλιστικές εισφορές του έτους αυτού.
Σημαντικό: Ειδικά, στις περιπτώσεις που νομικά πρόσωπα, νομικές οντότητες[2] ή φυσικά πρόσωπα που αποκτούν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, συμπεριέλαβαν τις καταβληθείσες εισφορές του έτους 2018 οι οποίες αφορούσαν το προηγούμενο έτος, στα φορολογικά αποτελέσματα του έτους 2017, δεν απαιτείται να υποβάλουν τροποποιητικές δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος για το φορολογικό έτος 2017. Επισημαίνεται, όμως, ότι για τα ποσά αυτά δεν θα εφαρμοσθούν τα αναφερόμενα στην προηγούμενη παράγραφο της παρούσας και επομένως δεν θα ληφθούν υπόψη στη δήλωση φορολογικού έτους 2018, καθόσον διαφορετικά θα προέκυπτε θέμα διπλής έκπτωσης της ασφαλιστικής δαπάνης.
IV. Παραδείγματα
1. Επιχειρηματίας (ατομική επιχείρηση) καταβάλλει ασφαλιστικές εισφορές με βάση τα ειδοποιητήρια 300,00 ανά μήνα. Το 2018 έχει καταβάλλει 3.300 ευρώ (300,00 Χ 11), ενώ τις εισφορές του μηνός Δεκεμβρίου θα τις καταβάλλει τον Ιανουάριο του 2019.
Η εν λόγω ατομική επιχείρηση θα εκπέσει από τα ακαθάριστα έσοδά της (φορολογικά) το έτος 2018 το ποσό των 3.300,00 ευρώ και δεν θα εκπέσει τα 300,00 ευρώ του μηνός Δεκεμβρίου που κατέβαλε έστω και εμπρόθεσμα τον Ιανουάριο του 2019. Το ποσό αυτό των 300 ευρώ θα εκπέσει από τα ακαθάριστα έσοδά της (φορολογικά) στο φορολογικό έτος 2019.
Εάν ο ίδιος επιχειρηματίας κατέβαλε μέσα στο 2018 και 2.000,00 ευρώ που αφορούσαν σε ρύθμιση του έτους 2016, θα εκπέσει από τα ακαθάριστα έσοδά του (φορολογικά) και αυτό το ποσό, ήτοι 5.300,00 ευρώ (3.300,00 + 2.000,00).
1. Επιχειρηματίας (ατομική επιχείρηση) καταβάλλει ασφαλιστικές εισφορές με βάση τα ειδοποιητήρια 300,00 ανά μήνα. Το 2018 έχει καταβάλλει 3.300 ευρώ (300,00 Χ 11), ενώ τις εισφορές του μηνός Δεκεμβρίου θα τις καταβάλλει τον Ιανουάριο του 2019.
Η εν λόγω ατομική επιχείρηση θα εκπέσει από τα ακαθάριστα έσοδά της (φορολογικά) το έτος 2018 το ποσό των 3.300,00 ευρώ και δεν θα εκπέσει τα 300,00 ευρώ του μηνός Δεκεμβρίου που κατέβαλε έστω και εμπρόθεσμα τον Ιανουάριο του 2019. Το ποσό αυτό των 300 ευρώ θα εκπέσει από τα ακαθάριστα έσοδά της (φορολογικά) στο φορολογικό έτος 2019.
Εάν ο ίδιος επιχειρηματίας κατέβαλε μέσα στο 2018 και 2.000,00 ευρώ που αφορούσαν σε ρύθμιση του έτους 2016, θα εκπέσει από τα ακαθάριστα έσοδά του (φορολογικά) και αυτό το ποσό, ήτοι 5.300,00 ευρώ (3.300,00 + 2.000,00).
2. Ελεύθερος επαγγελματίας με ειδοποιητήριο για ασφαλιστικές εισφορές ύψους 280,00 ευρώ μηνιαίως, κατέβαλε μέσα στο έτος 2018 μόνο 6 μήνες (280,00 Χ 6 = 1.680,00).
Ο εν λόγω φορολογούμενος θα εκπέσει από τα ακαθάριστα έσοδά του (φορολογικά) το ποσό των 1.680,00 ευρώ.
3. Ελεύθερος επαγγελματίας κατέβαλε μέσα στο έτος 2018 όλες τις ασφαλιστικές εισφορές για το έτος 2018 ύψους 2.400 ευρώ (200,00 Χ12). Τις εισφορές του μηνός Δεκεμβρίου τις κατέβαλε στις 31.12.2018.
Ο εν λόγω φορολογούμενος θα εκπέσει από τα ακαθάριστα έσοδά του (φορολογικά) το ποσό των 2.400 ευρώ.
4. Επιχειρηματίας (ατομική επιχείρηση) κατέβαλε μέσα στο έτος 2018 ασφαλιστικές εισφορές ύψους 2.750,00 ευρώ (250,00 Χ 11), ενώ τις εισφορές του μηνός Δεκεμβρίου 2018 τις κατέβαλε τον Φεβρουάριο του 2019.
Ταυτόχρονα, τον Μάιο του 2018 κατέβαλε και διαφορά επί των εισφορών του έτους 2017 με βάση την εκκαθάριση του ΕΦΚΑ ύψους 950,00 ευρώ (και τις 5 δόσεις).
Τις εισφορές αυτές τις είχε ήδη συμπεριλάβει προς έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδά του στο φορολογικό έτος 2017 με βάση το προϊσχύον καθεστώς.
Ο συγκεκριμένος επιχειρηματίας θα εκπέσει από τα ακαθάριστα έσοδα του έτους 2018 (φορολογικά) το ποσό των 2.750,00 ευρώ που κατέβαλε μέσα το έτος 2018, ενώ δεν θα εκπέσει (φορολογικά) το ποσό των 950,00 ευρώ που αφορούσε στο έτος 2017, παρότι αυτό κατεβλήθη εντός του 2018, καθώς αυτό το ποσό το έχει ήδη εκπέσει από τα ακαθάριστα έσοδα του 2017.
Τις εισφορές αυτές τις είχε ήδη συμπεριλάβει προς έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδά του στο φορολογικό έτος 2017 με βάση το προϊσχύον καθεστώς.
Ο συγκεκριμένος επιχειρηματίας θα εκπέσει από τα ακαθάριστα έσοδα του έτους 2018 (φορολογικά) το ποσό των 2.750,00 ευρώ που κατέβαλε μέσα το έτος 2018, ενώ δεν θα εκπέσει (φορολογικά) το ποσό των 950,00 ευρώ που αφορούσε στο έτος 2017, παρότι αυτό κατεβλήθη εντός του 2018, καθώς αυτό το ποσό το έχει ήδη εκπέσει από τα ακαθάριστα έσοδα του 2017.
Ο εν λόγω επιχειρηματίας, βάσει όσων αναφέρθηκαν και ανωτέρω δεν χρειάζεται να προβεί —λόγω αυτού του γεγονότος— σε υποβολή τροποποιητικής δήλωσης του έτους 2017.
5. Επιχειρηματίας (ατομική επιχείρηση) κατέβαλε μέσα στο έτος 2018 ασφαλιστικές εισφορές ύψους 2.200,00 ευρώ (200,00 Χ 11), ενώ τις εισφορές του μηνός Δεκεμβρίου 2018 τις κατέβαλε τον Ιανουάριο του 2019. Ταυτόχρονα, τον Μάιο του 2018 κατέβαλε και δύο από τις πέντε δόσεις επί της διαφορά των εισφορών του έτους 2017 με βάση την εκκαθάριση του ΕΦΚΑ, ύψους 100,00 ευρώ (50,00 Χ 2).
Τις εισφορές αυτές (των δύο δόσεων) τις είχε συμπεριλάβει ήδη προς έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδά του στο φορολογικό έτος 2017 με βάση το προϊσχύων καθεστώς, ενώ τις υπόλοιπες τρεις (50,00 Χ 3 = 150,00) τις κατέβαλε μετά την υποβολή της φορολογικής δήλωσης και δεν τις συμπεριέλαβε προς έκπτωση για το φορολογικό έτος 2017.
Ο συγκεκριμένος επιχειρηματίας θα εκπέσει από τα ακαθάριστα έσοδά του (φορολογικά) το ποσό των 2.200,00 ευρώ που κατέβαλε το 2018 για ασφαλιστικές εισφορές που αφορούν το 2018, επίσης θα εκπέσει και το ποσό των 150,00 ευρώ το οποίο αφορά σε εισφορές του 2017 οι οποίες καταβλήθηκαν το 2018 και δεν ελήφθησαν υπόψιν προς έκπτωση από τα βιβλία του επιχειρηματία στο έτος 2017, ενώ δεν θα εκπέσει (φορολογικά) το ποσό των 100,00 ευρώ που αφορούσε στις δύο πρώτες δόσεις από την διαφορά των εισφορών του 2017 τις οποίες, όπως ήδη αναφέραμε, τις εξέπεσε στο φορολογικό έτος 2017.
6. Επιχειρηματίας (ατομική επιχείρηση) κατέβαλε μέσω ειδοποιητηρίων στο έτος 2018 για ασφαλιστικές εισφορές το ποσό των 8.800,00 ευρώ (800,00 Χ 11) και 800,00 ευρώ τον Ιανουάριο του 2019. Το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών με βάση τα ειδοποιητήρια του 2018 είναι 9.600 ευρώ (800,00 Χ 12). Με την εκκαθάριση του Ε.Φ.Κ.Α. (π.χ. τον Μάιο του 2019) προκύπτει ποσό για επιστροφή ή συμψηφισμό εισφορών στον εν λόγω επιχειρηματία (λόγω μείωσης κερδών στο έτος 2017) ύψους 4.800 ευρώ, καθώς οι εισφορές που θα έπρεπε να καταβάλλει με βάση τα κέρδη του 2017 ήταν 400,00 ευρώ ανά μήνα (400,00 * 12 = 4.800,00) αντί των 800,00 (800*12 = 9.600,00) που αναγραφόταν στο ειδοποιητήριο.
Ο επιχειρηματίας επιλέγει το συμψηφισμό του υπερβάλλοντος ποσού με ασφαλιστικές εισφορές του έτους 2019. Στην περίπτωση αυτή ο επιχειρηματίας, εφόσον επιλέξει το συμψηφισμό του υπερβάλλοντος ποσού, θα εκπέσει για το 2018 από τα ακαθάριστα έσοδά του (φορολογικά), το ποσό των 8.800,00 ευρώ που κατέβαλε. Το υπόλοιπο ποσό που θα επιλέξει για συμψηφισμό στο έτος 2019 (4.800,00), θα εκπέσει (φορολογικά) από τα ακαθάριστα έσοδα του έτους 2019.
Ο επιχειρηματίας επιλέγει το συμψηφισμό του υπερβάλλοντος ποσού με ασφαλιστικές εισφορές του έτους 2019. Στην περίπτωση αυτή ο επιχειρηματίας, εφόσον επιλέξει το συμψηφισμό του υπερβάλλοντος ποσού, θα εκπέσει για το 2018 από τα ακαθάριστα έσοδά του (φορολογικά), το ποσό των 8.800,00 ευρώ που κατέβαλε. Το υπόλοιπο ποσό που θα επιλέξει για συμψηφισμό στο έτος 2019 (4.800,00), θα εκπέσει (φορολογικά) από τα ακαθάριστα έσοδα του έτους 2019.
V. Επίλογος
Ομολογουμένως η εγκύκλιος ΠΟΛ.1219/2018 δίνει λύση σε αρκετά γραφειοκρατικά ζητήματα σε σχέση με την έκπτωση των ασφαλιστικών εισφορών και απλοποιεί αρκετά την κατάσταση, όμως είναι γεγονός πως η αλλαγή της θέσης της Διοίκησης κινείται εκτός των κανόνων που ίσχυαν εδώ και χρόνια στη φορολογία εισοδήματος. Να σημειώσουμε ότι, θα ήταν ορθό κατά την άποψή μας, να υπήρχε και μια αναφορά στο σώμα της νέας εγκυκλίου που θα τόνιζε ότι ανακαλούνται όσα είχαν αναφερθεί για το ίδιο θέμα στην ΠΟΛ.1113/2015, γιατί ουσιαστικά αντιλαμβάνεται ο καθένας πως πρόκειται για αλλαγή της θέσης της Α.Δ.Δ.Ε., σε ό,τι αφορά τουλάχιστον στο θέμα της εμπρόθεσμης/εκπρόθεσμης καταβολής των εισφορών, αλλά και στην έκπτωση των εισφορών στο χρόνο που αφορούν.
Επίσης, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η λύση που υιοθετήθηκε από την ΠΟΛ.1219/2018 θα μπορούσε να είχε υιοθετηθεί από πέρσι —μετά από αγαστή συνεργασία των υπηρεσιών του ΕΦΚΑ, της ΑΑΔΕ και των εκπροσώπων των φοροτεχνικών — έτσι ώστε να αποφευχθούν όλα όσα βιώσαμε κατά την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων του φορολογικού έτους 2017. Η ευθύνη για την όλη αναστάτωση στο θέμα αυτό ανήκει στον Ε.Φ.Κ.Α. (σ.σ. για ό,τι αφορά στις εκκαθαρίσεις, κ.λπ.) και αυτό πρέπει να τονιστεί, γιατί οι ευθύνες δεν αφορούν στους υπηρεσιακούς υπαλλήλους της Α.Α.Δ.Ε. Είναι λυπηρό να δαπανώνται εκατοντάδες εργατοώρες, τόσο από τους υπηρεσιακούς παράγοντες, όσο και από τους φοροτεχνικούς, για ένα ζήτημα που απ΄την αρχή αναδείχθηκε, στηλιτεύθηκε και που τελικά επιλύθηκε κατά ένα μεγάλο μέρος μετά από σχεδόν δυο χρόνια. Πρέπει σε κάθε περίπτωση η Διοίκηση του Ε.Φ.Κ.Α. να τηρεί τις προθεσμίες της εκκαθάρισης των ασφαλιστικών εισφορών όπως αυτές περιγράφονται στις εγκυκλίους που εκδίδει, κάτι όμως που δεν φαίνεται να τηρείται.
Κλείνοντας, να τονίσουμε ότι, ο πίνακας «Ε» θα εξακολουθεί να μας απασχολεί και φέτος όσον αφορά στο κομμάτι των ασφαλιστικών εισφορών, αφού παρά τα νέα δεδομένα που προέκυψαν από την εγκύκλιο ΠΟΛ.1219/2018, η συμπλήρωσή του σχετικά με τα ποσά των ασφαλιστικών εισφορών θα είναι υποχρεωτική στην πλειονότητα των περιπτώσεων.
[1] Μάλιστα, υπήρχαν και περιπτώσεις λανθασμένων εκκαθαρίσεων, ενώ η εκκαθάριση ασφαλιστικών εισφορών προσώπων με παράλληλη ασφάλιση και με «μπλοκάκι» ολοκληρώθηκε εσχάτως.
[2] Όπως είναι γνωστό, δεν εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα οι ασφαλιστικές εισφορές σε όλα τα νομικά πρόσωπα και τις νομικές οντότητες, δείτε και παλαιότερο άρθρο του κόμβου με τίτλο «Η έκπτωση των ασφαλιστικών εισφορών από τα ακαθάριστα έσοδα – Η στρέβλωση της μη έκπτωσης των ορισμένων εισφορών».